Oι δέκα σημαντικότερες απάτες όλων των εποχών - Από τους Μεδίκους στην Volkswagen

Στο... βουνό των σκανδάλων που συντάραξαν στο πέρασμα των αιώνων το οικονομικό και επιχειρηματικό στερέωμα εντάσσεται πλέον ο γερμανικός κολοσσός Volkswagen για την πολύκροτη υπόθεση «μαγειρέματος» των στοιχείων εκπομπών ρύπων των πετρελαιοκίνητων οχημάτων του.

Αν και η εταιρεία συμφώνησε προ ολίγων ημερών σε έναν συμβιβασμό ύψους άνω των 15 δισ. δολαρίων για να αποσύρει και να επισκευάσει εκατοντάδες χιλιάδες οχήματα στους αμερικανικούς δρόμους, οι ποινικές και αστικές κατηγορίες εναντίον της εκτείνονται σε τρεις ηπείρους.

Ως εκ τούτου εκτιμάται ότι το κόστος του σκανδάλου θα εκτοξευθεί, καθώς παρόμοιες αποζημιώσεις ζητούν κυβερνήσεις ευρωπαϊκών χωρών για τους 8,5 εκατ. ιδιοκτήτες ντιζελοκίνητων οχημάτων που εξαπατήθηκαν στη Γηραιά Ήπειρο.

Οι απάτες εις βάρος των καταναλωτών ή ακόμη των επενδυτών και ασφαλισμένων δεν είναι ωστόσο προνόμιο μόνο της εποχής μας. Πρόσφατα η βρετανική Telegraph ξεχώρισε δέκα από τις σημαντικότερες απάτες όλων των εποχών ξεκινώντας μάλιστα από τον 15ο αιώνα και την οικογένεια των Μεδίκων στη Φλωρεντία.

Το «κουβάρι» των σκανδάλων φτάνει μέχρι τις μέρες μας, με πιο πρόσφατη την παραποίηση ρύπων από την Volkswagen.

2015
Παραποίηση ρύπων από τη Volkswagen

Η γερμανική αυτοκινητοβιομηχανία παραδέχθηκε ότι εγκατέστησε σε 11 εκατ. οχήματα λογισμικό παραποίησης των ρύπων, παραβιάζοντας τις περιβαλλοντικές διατάξεις σε πολλές χώρες του κόσμου. Το λογισμικό «αντιλαμβάνεται» πότε το όχημα ελέγχεται και «πειράζει» τις ενδείξεις ανάλογα.

1920
Σκάνδαλο Ponzi Scheme

Το πασίγνωστο Ponzi Scheme (Πρόγραμμα Ponzi) ξεκίνησε στη δεκαετία του '20 παίρνοντας το όνομα του εμπνευστή του, του Ιταλού καλλιτέχνη Τσαρλς Πόνζι που κατόρθωσε να προσελκύσει εκατομμύρια ανθρώπους στην «επένδυσή» του. Η μέθοδός του ήταν απλή αλλά αποτελεσματική: αποπληρώνεις τους πρώτους επενδυτές με τα χρήματα που επενδύουν οι επόμενοι, παραποιώντας τα στοιχεία ώστε να εμφανίζεις εντυπωσιακές αποδόσεις. Αξίζει ωστόσο να σημειωθεί ότι το σχέδιο του Πόνζι, φαντάζει σήμερα... παιχνιδάκι μπροστά στην απάτη που έστησε ο διαχειριστής ενεργητικού Μπέρναντ Μέιντοφ το 2008, προκαλώντας ζημιές 18 δισ. δολαρίων στους επενδυτές που τον εμπιστεύτηκαν. Όπως και να 'χει ο Πόνζι ήταν αυτός που άνοιξες τον δρόμο... Γεννήθηκε στο Λούγκο στις 3 Μαρτίου του 1882, κατέφθασε στις ΗΠΑ το 1903 σε ηλικία 21 ετών με 2,5 δολάρια στις τσέπες του για να καταστεί το 1920 ένας από τους πλουσιότερους επενδυτές εκείνης της εποχής, υιοθετώντας ένα προκλητικά πολυτελή τρόπο ζωής. Τον Ιούλιο του 1920 τα εισοδήματά του έφταναν τα 250.000 δολάρια την ημέρα. Την 1η Νοεμβρίου του ίδιου έτους δήλωσε ένοχος για απάτη, με 85 κατηγορίες να εκκρεμούν εις βάρους του. Πέρασε πέντε χρόνια σε ομοσπονδιακή φυλακή και εννέα χρόνια σε πολιτειακή φυλακή των ΗΠΑ στη συνέχεια, ενώ είχε περάσει από σωφρονιστικά ιδρύματα και πριν ξεσπάσει το ομώνυμο σκάνδαλο για μικροαπάτες. Βγήκε οριστικά από τη φυλακή το 1934 και απελάθηκε στην Ιταλία, καθώς ουδέποτε είχε λάβει την αμερικανική υπηκοότητα.

2002
Κερδοσκοπική απάτη από τη WorldCom

«Δεξιοτέχνης» της δημιουργικής λογιστικής αποδείχθηκε η WorldCom, αποκρύπτοντας λειτουργικά κέρδη 3,8 δισ. δολαρίων από τις φορολογικές αρχές, με αποτέλεσμα να παρουσιάζει κέρδη την ώρα που κατέγραφε ζημίες. «Εγκέφαλος» της απάτης ήταν ο Σκοτ Σάλιβαν, ο οικονομικός διευθυντής της WorldCom, ο οποίος βρέθηκε στο στόχαστρο εξονυχιστικής έρευνας από τις αρχές επί ημερών Τζορτζ Μπους. Το 2003 υπολογιζόταν ότι τα στοιχεία ενεργητικού της εταιρείας ήταν «φουσκωμένα» κατά 11 δισ. δολάρια. To 2005 επεβλήθη ποινή 25 ετών στον πρώην εκτελεστικό διευθυντή της WordCom Μπέρναρντ Έμπερς. Ο Έμπερς, πρώην γαλατάς, καταδικάστηκε επειδή διέταξε υφισταμένους του να «μαγειρέψουν» τα λογιστικά βιβλία από το 2000 έως το 2002, κρύβοντας το έλλειμμα της εταιρείας και φουσκώνοντας τα έσοδά της.

2000
Απάτη με τα συνταξιοδοτικά προγράμματα Equitable Life

Εκατοντάδες χιλιάδες Βρετανοί είδαν το συνταξιοδοτικό τους πρόγραμμα να «βουλιάζει» μαζί με την Equitable Life, η οποία δεν κατάφερε να τηρήσει τις υποσχέσεις που τους είχε δώσει. Ο κατήφορος ξεκίνησε το 1999, όταν η Equitable έχασε μια δικαστική μάχη με αποτέλεσμα η περικοπή μπόνους που είχε επιβάλει στους ασφαλισμένους να ακυρωθεί. Αυτό είχε σαν αποτέλεσμα η ασφαλιστική εταιρεία να μην μπορεί να αντεπεξέλθει στα έξοδα και να κλείσει. Το 2015, ο υπουργός Οικονομικών της Βρετανίας,Τζορτζ Όζμπορν δεσμεύτηκε ότι θα διαθέσει κονδύλι 80 εκατ. λιρών για να αποζημιώσει τους ασφαλισμένους με τα χαμηλότερα εισοδήματα. Ήδη έχουν αποζημιωθεί 900.000 ασφαλισμένοι με 1 δισ. λίρες συνολικά.

1494
Κατάρρευση της Τράπεζας των Μεδίκων

Η αριστοκρατία των τραπεζιτών στον Μεσαίωνα ταυτιζόταν με την οικογένεια των Μεδίκων στη Φλωρεντία. Ανάμεσα στα μέλη της υπήρχαν Πάπες και βασίλισσες της Γαλλίας, ενώ τους τάφους τους λάξευσε ο ίδιος ο Μικελάντζελο. Μπορεί οι Μέδικοι να κυβερνούσαν τη Φλωρεντία επί 400 χρόνια, αλλά οι χειρισμοί τους δεν ήταν ακριβώς αυτό που λέμε σήμερα ?βέλτιστη πρακτική?. Ο λόγος ήταν ότι οι Ιταλοί τραπεζίτες δανείζοντας τεράστια ποσά από την εξαίρετη ? κατά τ΄ άλλα ? τράπεζά τους για να χρηματοδοτούν τους πολέμους και τον σπάταλο τρόπο ζωής των ευγενών. Τα χαμηλά ταμειακά αποθέματα της τράπεζας (γύρω στο 10% των περιουσιακών της στοιχείων), και ο χαμηλός λόγος των δανειακών της κεφαλαίων σε σχέση με την καθαρή της θέση έφεραν προβλήματα στην απρόσκοπτη λειτουργία της. Ο Λορέντζο των Μεδίκων επέβαλε τότε βαρύτερους φόρους στους κατοίκους της Φλωρεντίας για να σώσει το ίδρυμά του, αν και η διαφθορά, οι κακές επενδυτικές κινήσεις και η πενιχρή διοίκηση της τράπεζας θα την έφερναν στο χείλος της χρεοκοπίας το 1494.

2007
Πτώχευση της Northern Rock

Η Northern Rock ήταν η «πέτρα του σκανδάλου» που πυροδοτήστε τη χρηματοοικονομική κρίση στη Βρετανία και προκάλεσε «bank run» όταν οι καταθέτες ανακάλυψαν ότι η τράπεζά τους ήταν στα πρόθυρα της πτώχευσης. Ο λόγος που έφτασε η βρετανική τράπεζα σε αυτή την κατάσταση ήταν ότι στηρίχτηκε στην αμφιλεγόμενη διαδικασία της «τιτλοποίησης: Οι τράπεζες δανείζονται χρήματα για να χορηγούν νέα στεγαστικά δάνεια, τα οποία τιτλοποιούν σε νέα προϊόντα και τα πουλούν στους επενδυτές. Όταν, όμως, η ζήτηση για τίτλους άρχισε να υποχωρεί, η τράπεζα χρειάστηκε επείγουσα χρηματοδότηση 27 δισ. λιρών από την Τράπεζα της Αγγλίας. Η βρετανική κυβέρνηση κατάφερε να πουλήσει το 82% των στοιχείων ενεργητικού της τράπεζας αλλά το υπόλοιπο ποσό των 400 εκατ. λιρών το πλήρωσαν οι φορολογούμενοι.

2001
Λογιστική απάτη της Enron

Η εκτόξευση και απότομη «προσγείωση» του ενεργειακού κολοσσού, εξαιτίας της λογιστικής απάτης στην οποία ενεπλάκη, αποτελεί ένα από τα μεγαλύτερα επιχειρηματικά σκάνδαλα της παγκόσμιας ιστορίας. Η Arthur Anderson, η λογιστική εταιρεία που συνεργαζόταν με την Enron, κρίθηκε και αυτή ένοχη μετά από έρευνες στα λογιστικά βιβλία της εταιρείας. Η τακτική που ακολουθούσε η εταιρεία ήταν να απεικονίζει στον ισολογισμό της τα εκτιμώμενα από μια μονάδα που έχτιζε, χωρίς αυτά να έχουν ακόμη πραγματοποιηθεί. Το 2000 το περιοδικό Fortune της χάριζε για έκτη διαδοχική χρονιά τον τίτλο της «πλέον καινοτόμου επιχείρησης» των ΗΠΑ για έξι διαδοχικές χρονιές. Όταν το 2001 ήρθε στο φως η λογιστική απάτη, η μετοχή της εταιρείας κατέρρευσε από τα 90 δολάρια σε ένα σεντ...

1721
«Φούσκα» της South Sea

Ακόμη και μια διάνοια όπως ο Ισαάκ Νεύτωνας έπεσε θύμα της πιο διαβόητης απάτης στην ιστορία στης Βρετανίας: τη "φούσκα της νότιας θάλασσας" (South Sea Bubble). Οι επενδυτές τοποθέτησαν τα χρήματά τους στη South Sea Company, η οποία διακήρυσσε ότι έχει το μονοπώλιο στο εμπόριο με τη Λατινική Αμερική. Η εταιρεία ήταν επίσης συνεγγυητής του κρατικού δημόσιου χρέους, υποσχόμενη εγγυημένο επιτόκιο 5%. Οι επενδυτές ξετρελάθηκαν με τις μετοχές της εταιρείας και δεκαπλασίασαν την τιμή τους. Η εταιρεία από τη μεριά της ήταν ευτυχής να ικανοποιήσει τη γελοιωδώς αυξανόμενη ζήτηση εκδίδοντας ολοένα και περισσότερες νέες μετοχές.

Κυκλοφορώντας θρύλους για λατινοαμερικάνους Κροίσους, η South Sea Company κατόρθωσε να «εκτινάξει» τη μετοχή της από τις 100 στις 1.000 λίρες. Όταν, όμως, άρχισαν να καταλαβαίνουν ότι κάτι δεν πάει καλά, η μετοχή μετατράπηκε σε χαρτί χωρίς... νόημα. Σύμφωνα με φήμες, ο ίδιος ο Νεύτωνας έχασε 20.000 λίρες όταν έσκασε η φούσκα, ποσό που αναλογούσε σε μια ολόκληρη περιουσία τον 18ο αιώνα! Όταν τελικά η «φούσκα» έσκασε, τα στελέχη της εταιρείας συνελήφθησαν, εκατοντάδες μέλη της κυβέρνησης είδαν τις περιουσίες τους να εξατμίζονται και οι αυτοκτονίες ήταν καθημερινό φαινόμενο...

2005
Οταν... έσκασε και η MG Rover

Η MG Rover πτώχευσε όταν δεν μπόρεσε να αποπληρώσει τα χρέη της που ξεπερνούσαν το 1 δισ. λίρες. Η κατάρρευση της θρυλικής αυτοκινητοβιομηχανίας άφησε τους προμηθευτές ξεκρέμαστους και 13.000 υπαλλήλους χωρίς δουλειά.

Καθώς οι αρχές ξετύλιγαν το κουβάρι του πολύκροτου σκανδάλου έπεσαν πάνω στην ελεγκτική Deloitte, στην οποία επέβαλαν πρόστιμο 14 εκατ. δολαρίων ?που στη συνέχεια μειώθηκε στα 3 εκατ. λίρες? επειδή παρείχε συμβουλευτικές υπηρεσίες στη MG Rover και το διοικητικό συμβούλιο.

1995
Ο τζόγος με την Barings Bank

Ο Νικ Λίσον είναι ο trader που κατόρθωσε να βάλει λουκέτο στην παλαιότερη εμπορική τράπεζα της Βρετανίας. Πώς το κατάφερε; Με μια σειρά αποτυχημένων στοιχημάτων στο ιαπωνικό χρηματιστήριο. Με τις κερδοσκοπικές του κινήσεις, προσπαθούσε να αποκομίσει κέρδη από συμβόλαια futures στα χρηματιστήρια του Τόκιο και της Σιγκαπούρης, χρησιμοποιώντας τα χρήματα των καταθετών στα στοιχήματα.

Το μακρινό 1762 ο Φράνσις Μπάρινγκ, γιος ενός Γερμανού μετανάστη, ίδρυσε την Baring Bank, την αρχαιότερη βρετανική εμπορική τράπεζα μέχρι τη χρεοκοπία της το Φεβρουάριο του 1995. Επιπλέον η τράπεζα ήταν προσωπική τράπεζα της Βασίλισσας Ελισάβετ.

Με την ανάπτυξη και την αύξηση της πολυπλοκότητας των κεφαλαιαγορών στις δεκαετίες '70 και '80, η Barings ανταποκρίθηκε ιδρύοντας την Baring Securities για να εκμεταλλευτεί τις νέες προσοδοφόρες ευκαιρίες στις εξελιγμένες χρηματοοικονομικές αγορές. Η κύρια δραστηριότητα αυτού του γραφείου ήταν οι συναλλαγές σε μετοχές και συμβόλαια μελλοντικής διαπραγμάτευσης στο Διεθνές Νομισματικό Χρηματιστήριο της Σιγκαπούρης (SIMEX), το σημερινό Χρηματιστήριο της Σιγκαπούρης.

Αυτό το γραφείο αποτέλεσε και τον οδηγό κατάρρευσης της τράπεζας. Διευθυντής της ήταν ένας 28χρονος Βρετανός, ο Νικ Λίσον. Ως χρηματιστής είχε, μικρή εμπειρία, όμως πολύ γρήγορα πήρε την πιστοποίηση για το Χρηματιστήριο Εμπορευμάτων της Σιγκαπούρης. Ο Λίσον ήταν τζογαδόρος τον οποίο κανείς δεν έλεγχε και πραγματοποιούσε κερδοσκοπικές συναλλαγές μέσα από το μυστικό λογαριασμό 88888, ο οποίος δεν εμφανιζόταν στους γενικούς λογαριασμούς της τράπεζας. Αυτός ο λογαριασμός έχανε χρήματα από το ξεκίνημα.

Στο τέλος του 1992 ο λογαριασμός έγραφε 2 εκατ. λίρες ζημιές. Ένα χρόνο μετά 23 εκατ. λίρες και στο τέλος του 1994 208 εκατ. λίρες

Ο Λίσον αγόραζε μεγάλο αριθμό συμβολαίων με σκοπό να ταρακουνήσει την αγορά παραγώγων, όμως ένας σεισμός στην Ασία το 1995 έριξε κι άλλο την αγορά με αποτέλεσμα η ζημία να πολλαπλασιαστεί άμεσα: το ύψος της άγγιξε τα 1,3 δισ. δολάρια.

Ενεργώντας σαν άπειρος χρηματιστής, συνέχιζε να αγοράζει συμβόλαια με την ελπίδα να ξανακερδίσει όσα είχε ήδη χάσει, τη στιγμή που ακόμα και οι καλύτεροι σπεκουλαδόροι καταλαβαίνουν το λάθος τους...

Στις 2 Μαρτίου 1995 ο Λίσον και η σύζυγός συνελήφθησαν στην Φρανκφούρτη και εκείνη τη μέρα η Ολλανδική τράπεζα ING αγόρασε την Barings για μια λίρα...

Tης Κατερίνας Κοσμά


http://www.newsonly.gr/article.asp?catid=36386&subid=2&pubid=130390697